Maandag 18 november 2024om
20.00 uur
Cultuurcentrum Hasselt - kleine schouwburg
Toegang: 5,00 euro
Fratelli tutti
Een teken van broederlijkheid en vriendschap
Mgr. Luc Terlinden
Aartsbisschop Mechelen-Brussel
Kolet Janssen, godsdienstwetenschapper en auteur, gaat in gesprek met mgr. Luc Terlinden.
Op 22 juni 2023 benoemde Paus Franciscus Luc Terlinden, voorheen vicaris-generaal van het aartsbisdom, tot aartsbisschop van Mechelen-Brussel. Hierdoor is hij ook de primaat van de Belgische kerkprovincie. Hij volgde kardinaal Jozef De Kesel op die eervol ontslag kreeg. De nieuwe bisschop koos als bisschopsleuze ‘Fratelli tutti’.
Mgr. Terlinden: “Paus Franciscus herinnert ons in zijn encycliek Fratelli tutti aan de sociale en universele dimensie van de broederschap. De Kerk is geroepen om een teken van broederlijkheid en vriendschap te zijn, daar waar individualisme en onrecht al te vaak heersen. De heilige Franciscus van Assisi en de heilige Charles de Foucauld hebben door de totale gave van hun leven aan God, deze universele broederschap zichtbaar gemaakt door juist de kleinsten en meest verlatenen nabij te blijven.”
Luc Terlinden
Luc Terlinden werd in 1968 geboren in het Brusselse Etterbeek. In zijn jeugd was hij lid van de scouts, waarmee hij in 1984 deelnam aan de allereerste Wereldjongerendagen in Rome. Vervolgens studeerde hij economische wetenschappen in Louvain-la-Neuve, waar hij steeds meer het verlangen voelde om priester te worden. In 1993 begon Luc Terlinden aan zijn priesteropleiding en zes jaar later, op 18 september 1999, werd hij door kardinaal Godfried Danneels tot priester gewijd.
Na zijn priesterwijding trok Luc Terlinden naar Rome om moraaltheologie te studeren aan de Accademia Alfonsiana. Hij doctoreerde er over de bronnen van de moraal, over het geweten volgens kardinaal John Henry Newman en het moderne individu volgens de bekende filosoof Charles Taylor.
In 2003 werd Luc Terlinden parochievicaris in de Sint-Franciscusparochie in Louvain-la-Neuve en in 2010 werd hij pastoor in de pastorale Eenheid Heilig Kruis van Elsene. Enkele jaren later, in 2017, werd hij president van het Franstalig diocesaan Seminarie, lid van de Bisschopsraad en van het Sint-Romboutskapittel. Op 1 september 2021 vestigde Luc Terlinden zich in Mechelen, waar hij kannunik Etienne Van Billoen opvolgde als vicaris-generaal van het aartsbisdom Mechelen-Brussel.
Tijdens zijn werkzaamheden in Brussel – als vicaris-generaal, maar eerder al tijdens zijn pastorale stages in Schaarbeek en Ukkel, en tijdens zijn inzet als pastoor in Elsene – werd Luc Terlinden geconfronteerd met een enorme diversiteit aan talen, culturen en manieren van geloofsbeleving, die hij telkens als een ‘genade’ ervaren heeft. Daarnaast gelooft hij, in de voetsporen van paus Franciscus, sterk in het model van synodaliteit, in een Kerk die verwelkomt en die luistert.
"Met deze keuze bevestigt het Vaticaan het verlangen van velen in onze kerk om een nieuwe generatie van kerkleiders in beeld te brengen."
"Met Luc Terlinden krijgt de Belgische kerk een nieuw en fris gezicht aan de leiding, iemand met een luisterend oor."
"Luc Terlinden deelt de visie van paus Franciscus op synodaliteit en krijgt nu de kans om deze kerkvisie in ons land vorm te geven, ook in Vlaanderen, dat hem wellicht nog iets minder bekend is."
Fratelli Tutti
De nieuwe bisschop koos als bisschopsleuze: Fratelli tutti. Monseigneur Terlinden: “In het Evangelie leert Jezus ons dat we maar één meester hebben en dat we allemaal broeders zijn (Mt 23, 8). De bisschop vervangt de meester niet, maar staat te midden van zijn broeders en zusters ten dienste van de gemeenschap rond Christus. Paus Franciscus herinnert ons in zijn encycliek Fratelli tutti ook aan de sociale en universele dimensie van de broederschap. De Kerk is geroepen om een teken van broederlijkheid en vriendschap te zijn, daar waar individualisme en onrecht al te vaak heersen. De heilige Franciscus van Assisi en de heilige Charles de Foucauld hebben door de totale gave van hun leven aan God, deze universele broederschap zichtbaar gemaakt door juist de kleinsten en meest verlatenen nabij te blijven.”
Bron: KULeuven-Thomas
Kolet Janssen
Kolet Janssen is auteur. "Ik kan niet kiezen of ik voor kinderen of voor volwassenen wil schrijven. Gelukkig hoeft dat ook niet: ik doe het gewoon allebei. Voor kinderen schrijf ik verhalen over avonturen rond vreemde verschijnselen, spannende gezinstoestanden of angstaanjagend grappige thema’s. Ook schrijf ik meer informatieve boeken over geloof en over mensen in de samenleving. Voor volwassenen schrijf ik korte en langere stukjes (onder meer voor VRT Nieuws) over actuele onderwerpen, meestal met een knipoog.’
Kolet Janssen werd in Hasselt geboren op 18 april 1955. Na haar middelbare school (waar ze regelmatig met kritische stukjes het schoolkrantje teisterde) ging ze naar Katholieke Universiteit Leuven om Godsdienstwetenschappen te studeren. Van 1977 tot 2006 gaf ze les in Tienen, eerst aan het Immaculata-instituut, later aan de VIA-scholengemeenschap, afdeling O.-L.-V.-instituut. Sindsdien houdt ze zich voltijds bezig met schrijven, workshops geven en lezingen houden.
Ze trouwde en verzamelde samen met haar man zes kinderen: drie pleegkinderen en drie eigen producten. Intussen werden die kinderen groot en zo werd Kolet opeens oma…
Kolet Janssen houdt van verrassingen. Zij ziet achter de gewone dingen van elke dag vaak mysterieuze en spannende gebeurtenissen opduiken. Of ze stelt zich vragen bij wat vanzelfsprekend lijkt. Daarover schrijft zij graag stukjes en verhalen. Zolang ze zich blijft verwonderen over alles wat ze om zich heen ziet gebeuren, komt er geen einde aan haar inspiratie.
Zichtbaar worden
Johan Van der Vloet in Terio 28 juni 2023
Luc Terlinden is de nieuwe aartsbisschop. Hij staat voor de nieuwe generatie bisschoppen in de lijn van paus Franciscus: een open Kerk, met grote aandacht voor sociale ethiek en evangelisatie. Zo probeert de paus zijn visie en inspiratie vlees en bloed te laten worden in de plaatselijke Kerken en zijn beleidslijnen te bestendigen. Als aartsbisschop ben je niet de CEO van de bisschoppenconferentie. Niettemin is het een symbolisch belangrijk functie, want je bent het gezicht van de Belgische Kerk. Bij de bekendmaking gaf Terlinden dan ook aan dat hij toch “een beetje bang” was toen hij zijn aanstelling vernam. Dat is zeer begrijpelijk. De nieuwe aartsbisschop staat voor grote uitdagingen. Het gaat om niets meer of minder dan de vraag of de katholieke Kerk in onze samenleving niet wegdeemstert in onzichtbaarheid en zelfs irrelevantie.
Generatiewaterval
Voor een goed begrip: die verdamping is niet de schuld van individuen en al zeker niet van de voorganger van Terlinden. De samenleving schrapt haast geruisloos – en in veel gevallen onbewust – religie uit haar leven. Die beweging begon geleidelijk, maar de huidige versnelling is het gevolg van een generatiewaterval: de kinderen van ouders die het geloof nauwelijks nog ter sprake brachten – laat staan doorgegeven hebben –, worden nu zelf ouders. Zo daalt het aantal jonge mensen dat nog vertrouwd is met het geloof alsmaar verder. Ook op scholen zie je de christelijke traditie verdampen, ondanks het harde werk van vele godsdienstleraars, inspecteurs en onderwijsverantwoordelijken. Believing without belonging was tot niet zo lang geleden nog de norm. Vandaag wordt ook believing zeldzaam. Zingeving en religie zijn broodnodig, maar vinden paradoxaal genoeg nauwelijks nog aansluiting bij het grote publiek.
Universele boodschap
Er is veel aandacht nodig voor evangelisatie in de lijn van paus Franciscus en zoals Terlinden die ook bij zijn introductie noemde. Wanneer christenen elkaar en anderen broederlijk nabij zijn, kan het evangelie verschijnen als steun, kracht en hoop. Het oude missioneringsparadigma van ‘zieltjes winnen’ is al lang voorbijgestreefd. Het wordt vervangen door de universaliteit van de blijde boodschap, die christenen in alle eenvoud en dienstbaarheid aanbieden. Die aanwezigheid in de wereld kan wervend zijn als ze vreugde uitstraalt, troost biedt en aanzet tot gerechtigheid. Zo was de Kerk ooit bedoeld, zo kan ze ook vandaag weer zichtbaar worden. Niet meer als de ecclesia triumphans, maar als de gemeenschap van mensen die leven in de geest van Christus.
Paradox
Of de Kerk daarin slaagt, hangt samen met een levensgrote binnenkerkelijke uitdaging: de precaire toestand van veel parochies. Schaalvergrotingen maken het voor herders steeds lastiger om nabij te zijn. De nieuwe aartsbisschop krijgt met deze paradox te maken. Samen met zijn collega’s staat hij voor de uitdaging om een visie te ontwikkelen die de huidige impasse overstijgt. Hoe kunnen herders de geur van hun schapen hebben als herstructureringen er enkel voor zorgen dat pastoors van hot naar her hollen en hun arbeidsvreugde naar beneden dondert? De nieuwe aartsbisschop houdt het voorlopig bij minder gemeenschappen die levendiger moeten zijn, ‘lichtpolen’ zoals hij ze noemt. Tot dusver is dat – vooral in de Vlaamse bisdommen – nog steeds een zeer lastige kwestie. Op dit moment komt het er op nogal wat plekken op neer dat er minder gemeenschappen zijn én ook minder leven. De oplossing zal onder meer moeten liggen in het aanstellen van meer herders. Dat betekent concreet dat leken veel meer verantwoordelijkheid krijgen. Terlinden wil daarin pragmatisch en creatief te werk gaan. Dat is hoopgevend.
Samenwerken
En er dienen zich nog grote veranderingen aan: is het nog haalbaar om acht bisdommen in stand te houden? Zal Terlinden erin slagen de samenwerking tussen de bisdommen te bevorderen? Op dit moment heeft elk bisdom nog zijn eigen diensten. Kerkjuridisch is dat perfect in orde, maar het tekort aan mensen en ideeën zal zich steeds sterker manifesteren. Delen van talent en vruchtbare praktijken zou vanzelfsprekend moeten worden. En hoe omgaan met de verschillen tussen de bisdommen in de visie op bijvoorbeeld de sacramentenpastoraal? Gelukkig heeft Terlinden een optimistisch karakter en dat straalt hij ook uit. In zijn spreken proef je echte vreugde om het evangelie, want niet toevallig ook de naam van de onvolprezen exhortatie Evangelii Gaudium van paus Franciscus. Tertio wenst de nieuwe aartsbisschop van harte proficiat en de genade om zijn bisschopsleuze Fratelli tutti – Allen broeders – te mogen waarmaken op alle vlakken.
De nieuwe aartsbisschop met een bijna onmogelijke missie
VRTNws 3 september 2023
Peter Decroubele - is journalist bij VRT NWS en volgt religie op.
Luc Terlinden (54) is gewijd tot de nieuwe aartsbisschop van ons land. Eigenlijk is hij nu de bisschop van het aartsbisdom Mechelen-Brussel. Daarmee is hij ook de metropoliet, het hoofd van alle Belgische bisdommen, en dus het hoofd van de Rooms-katholieke Kerk in België. Een enorme taak staat hem te wachten: van een Kerk in verval een gezond instituut maken.
Eens Monseigneur Luc Terlinden zijn staf, mijter, bisschopsring en pallium - een stoffen halsboord die de paus schenkt aan de aartsbisschoppen - heeft, volgt hij Jozef De Kesel op als aartsbisschop, de minzame man die tijdens zijn ambt ook tot kardinaal werd gecreëerd door de paus.
Terlinden was sinds 1 september 2021 vicaris-generaal van het aartsbisdom, dé rechterhand van De Kesel. Je kan zeggen dat één van de topmanagers nu de grote baas is. Van niet eens bisschop tot in één keer aartsbisschop, het is van kardinaal Van Roey geleden dat dat nog is gebeurd, bijna een eeuw geleden.
De viering, de wijding, vond vandaag plaats in de Sint-Romboutskathedraal met koning Filip op de eerste rij. Ook zaten er hoge vertegenwoordigers van de overheden, de politiek, de justitie, de universiteiten en ook de andere geloofsovertuigingen en levensbeschouwingen. Naast de zeven andere bisschoppen natuurlijk die Terlinden zal aansturen.
Schoon volk bij elkaar, duidelijk iets van groot belang. Ja, een hoogdag, pun intended, voor de Kerk bij ons, die zich zo achter een nieuwe leider, een nieuwe herder schaart. Maar wie is die man, die tot goed twee maanden geleden nog nobel onbekend was, behalve dan in religieuze kringen. En welke opdracht wacht?
Kerk in verval
Vooreerst, Luc Terlinden is jong. Hij wordt 55, voor een hoge functionaris in de Kerk is dat jong. Dat zegt eigenlijk alles. Er is in Rome, in het Vaticaan, duidelijk gekozen voor een wissel op de toekomst, voor een man voor de lange termijn. Het is wel degelijk de paus die de aartsbisschoppen overal ter wereld benoemt. Wees maar zeker dat hij via zijn nuntius Franco Coppola, vertegenwoordiger van de paus in België, een zeer goed profiel liet opstellen van wat in ons land nodig was. Het betere human resources-werk eigenlijk.
De man is doordrongen van de taak die hem wacht
Want de Kerk is een schip in woeste en wilde wateren, een bedrijf dat continu wordt doorgelicht en bijgestuurd en waar heel bewust persoon X of Y op sleutelfuncties wordt geplaatst. En al zeker in het geseculariseerde Europa. De uitval bij gelovigen grijpt om zich heen, en wellicht is het in België nog het ergste. Uitdaging nummer 1 voor Terlinden, en wat voor één.
Jaag als herder maar je schapen weer bijeen, zorg ervoor dat er geen meer verdwijnen en als het even kan mogen er zelfs bijkomen. Het lijkt bijna een spelopdracht van bovenuit, maar wat voor één. En dat besef heeft Terlinden ook. Ik kon hem al één keer spreken en toen voelde je al hoe de man doordrongen is van de enorme taak die hem wacht, van de bijna verpletterende verantwoordelijkheid die hij heeft om van een Kerk in verval een gezond instituut te maken.
Een ivoren toren met misbruikschandalen
Na de affaire-Vangheluwe is het eigenlijk nooit meer goed gekomen met de Kerk en haar imago in ons land. Terlinden weet dat en heeft duidelijk gekozen voor de weg van Franciscus, de huidige paus, om de brokken die van de muren zijn gevallen op te ruimen.
Terlinden propageerde de voorbije weken al duidelijk waar hij voor ijvert: een nederige Kerk, een kerk die dicht bij het volk staat, bij de armen, bij mensen in nood, bij de jongeren, bij de parochies, bij de gelovigen tout court. Nogal logisch, zou een mens denken, maar neen. De Kerk, zowel nationaal als mondiaal, is te lang en te veel bestuurd vanuit een ivoren toren. Niet mee met de tijdgeest of met de ontwikkelingen in de samenleving. Gevolg: verstarring, een ver-van-ons-bedshow, een kloof tussen gelovigen en het instituut Kerk.
En dan zwijg ik nog over de woekerende misbruikschandalen, die wereldwijd honderdduizenden slachtoffers hebben gemaakt en die ook voor eeuwig een smet op het blazoen van het Vaticaan betekenen.
Enfin, elf jaar geleden is er een paus aangesteld die een zegen is gebleken voor de Kerk. Die door heeft waar het mangelt en waar het anders moet. Waar het kan. Die wil mee zijn met de tijd en de gelovigen, die ruimte biedt en respect heeft voor vrouwen, mensen van de LGBTQ+-gemeenschap en voor de armen. Al zou paus Franciscus veel meer willen veranderen en aanpakken dan hij ooit zal kunnen. De Kerk is een logge olietanker om te keren, geen wendbare kano.
Mens onder de mensen
Luc Terlinden is een absolute discipel van Franciscus. Sowieso heeft hij met zijn aanstelling natuurlijk de zegen en de voorkeur van de paus, maar in alles ademt Terlinden paus Franciscus: in zijn wil om dicht bij de gelovigen te staan, in zijn mooi curriculum als pastoor, in zijn liefde voor parochies en werk in the field, zijn drang ook om collegiaal te werken, of noem het synodaal, een pauselijk stokpaardje.
En o ja, zijn bisschopsleuze wordt “Fratelli tutti” of “allemaal broeders”. Allerminst toeval, het is ook de titel van een pauselijke brief die wijst op de idealen van broederlijkheid en vriendschap onder gelovigen, tegen individualisme en onrecht in.
Noemen we dat gewoon doen? Mens onder de mensen zijn? Ja zeker? Opvallend is ook hoe Terlinden de voorbije weken duidelijk zijn hele gewone, menselijke kantjes liet zien. Hij is al bijna vijftig jaar lang een overtuigde scout en looft en prijst die beweging. Hij wandelt ook graag met zijn teckel Oscar, was onlangs op vakantie met familie in Bretagne en is een Anderlecht-supporter, zelf is hij afkomstig van Etterbeek. Het zou zo wel eens je buurman kunnen zijn. Goeie communicatie. Een rijzige, slanke man ook, er zullen zelfs mensen zijn die niet nalaten te zeggen dat het een mooie man is.
Eigenlijk is het een bijna onmogelijke missie, een oorlog tegen de secularisering
Terlinden vernoemde de voorbije weken al vaker wie hem inspireert: Charles de Foucauld, de Franse en sinds kort heilige die soldaat, priester en kluizenaar was en in de woestijn zijn eigen spiritualiteit ontwikkelde. Franciscus van Assisi en Pater Damiaan staan ook op de lijst. En de paus natuurlijk. Allemaal figuren die moeten inspireren in de enorme opdracht die Terlinden wacht.
Hij moet een Kerk bijeenhouden, een modern management van parochies en bisdommen invoeren, het hoofd bieden aan de terugval van de priesterroepingen waar er bijna geen meer van zijn, en bijgevolg dus ook leken betrekken in de werking. Iets wat nu de facto al gebeurt bij ons: een boutade zegt “dat elke parochie in ons land draait op vrouwen”.
Gelovigen moet hij weer naar de eucharistie lokken, het imago van Kerk en geloof moet opgeblonken geraken, de media moet hij weten te bedienen op een correcte manier, ze hebben elkaar nodig. Et cetera. Er wacht de nieuwe aartsbisschop een enorm lange "job description".
Eigenlijk is het een bijna onmogelijke missie. Een oorlog tegen de secularisering. Maar als je ex-medewerkers van Terlinden hoort, ziet het ernaar uit dat Luc Terlinden de best mogelijke man op de plaats is. Eerst zien en dan geloven? Afwachten wat de nieuwe aartsbisschop, die pakweg twee decennia voor zich heeft, ervan zal maken. Zeker is dat Terlinden op zijn parcours alleszins alle broederlijkheid nodig zal hebben.